Er is leven na de groei

Verslag

Danny Smit, de moderater van deze avond, heet iedereen welkom. Speciale aandacht is er voor Harmannus Euving, die de vrijwilligers van het Kenniscafé attendeerde op het onderwerp van deze avond. Smit benadrukt dat bezoekers de mogelijkheid hebben om onderwerpen voor het kenniscafé aan te dragen. De vrijwilligers kunnen dan bij het kiezen van een nieuwe onderwerpen bekijken of de ideeën van bezoekers uitgewerkt kunnen worden. Paul Schenderling wordt voorgesteld en uitgenodigd de bezoekers te vertellen over zijn boek  Er is leven na de groei. 

Het kernprobleem 

Paul Schenderling vertelt dat hij als consultant bij Berenschot tot het inzicht kwam dat het huidige economische model niet houdbaar is, omdat het de aarde in alle opzichten ten gronde richt. Met Matthias Olthaar, lector bij NHL Stenden Hogeschool, richtte hij de stichting Sufficiency op, die zich inzet voor brede welvaart en een nieuwe economie. Voor een bomvol Kenniscafé legde Schenderling uit dat de kernprocessen, die de veerkracht van de aarde reguleren (zoals klimaat, biodiversiteit, landgebruik, bodemkwaliteit en afbraak van gifstoffen), ten onder gaan aan de steeds maar voortdurende economische groei. Nederland draagt extreem bij aan de uitstoot van broeikasgassen, materiaalgebruik, watergebruik en emissies van toxische stoffen. En helaas is er geen wetenschappelijk bewijs dat deze belangrijkste veroorzakers tegelijk en vooral snel genoeg omlaag kunnen terwijl we blijven groeien.

 “Auto’s zijn steeds zuiniger geworden, maar die milieuwinst is omgezet in grotere en luxere auto’s. De huidige Volkswagen Tiguan verbruikt 7,5 liter benzine op 100 km, net zoveel als de Kever van vroeger.” Dit voorbeeld van de Jevons-paradox, vertelt Schenderling, laat zien dat efficiënt produceren vaak leidt tot meer consumptie. Daardoor gaat gemiddeld 55% van de milieuwinst verloren.

 Er is ook sociaal probleem, aldus de spreker. We leven steeds minder samen. Steeds meer mensen ervaren sociaaleconomische onzekerheid. Dat bestaanszekerheid een politiek aandachtspunt is komt omdat de onderste helft van de inkomens nauwelijks iets merkt van groei. We leven steeds meer in gescheiden werelden en op onszelf. Daarnaast zijn we los gezogen van de mensen en andere levende wezens verderop in de productieketens. Volgens Schenderling zou de economie dienstbaar moeten zijn aan de doelen van het leven, zoals vrijheid, vrede, rechtvaardigheid en naastenliefde. Het blijkt dat de verleiding groot is om de middelen van het leven belangrijker te vinden dan de doelen. Economie, macht , technologie nut & comfort hebben veel aantrekkingskracht. “Maar”, vraagt Schenderling de bezoekers, ”kun je gelukkig zijn in een wereld die ontwricht raakt?”. Hij adviseert: zet de doelen bovenaan en je zult vreugde en geluk vinden. Angst dat er na de groei krimp volgt is niet juist, er volgt bloei!

De kernoplossing 

De focus verschuiven van groei (consumptie en bruto nationaal product) naar bloei (kwaliteit van leven). Belangrijk daarbij is de aandacht voor kwaliteit. Bedrijven kunnen zich onderscheiden, omdat kwaliteit zichzelf verkoopt. Als daarbij onderhoud, reparatie en upgrading worden aangeboden als service, leidt dat aantoonbaar tot meer loyale klanten. Daarnaast is verschuiving van de belastingdruk nodig, waarbij de overheid de consumptie hoger belast en arbeid minder. Volgens Schenderling kan de overheid beginnen met het invoeren van een maatregel, waarbij elektronica, meubels en kleding extra worden belast. De opbrengsten uit deze maatregelen stop je in een fonds waarmee je mensen in de onderste inkomensgroep ondersteunt om kwalitatieve producten te kopen. Daarnaast is aandacht voor reparatie en recycling nodig. Hierdoor zal de consumptie dalen en hergebruik stijgen. Het verschuiven van consumptiepatronen is onderdeel van de oplossing. We verminderen de vervuilende consumptie en richten ons op vormen van nieuwe luxe. 

De handelsoorlog, die de VS is gestart, is voor Europa de kans zijn om zich te ontwikkelen als het continent van de kwaliteit. Volgens Schenderling is verstandig om Amerika niet te kopiëren en een eigen koers te volgen in Europa. Door grensheffingen in te voeren, met kwaliteitsstandaarden voor producten, arbeid, milieu en technologie, en aan de grens streng te handhaven. Met een moderne industriepolitiek kunnen investeringen gesubsidieerd worden, zodat nieuwe bedrijven kunnen opschalen. Daarnaast is het nodig om de bestaanszekerheid te versterken voor de 30% laagste inkomens. Dan ontstaat er een andere richting, benadrukt de spreker, van meer naar beter en iedereen kan bijdragen. 

Impact 

Ken en verbeter je impact, adviseert Schenderling de bezoekers. Consumenten kunnen bijdragen aan de nieuwe economie door te kiezen voor duurzame kwaliteitsproducten die langer meegaan en die gerepareerd kunnen worden als ze stukgaan. De productkeuzewijzer www.justenough.nl kan daarbij helpen. Bedrijven kunnen hun winst investeren in toekomstbestendige business, zoals familiebedrijven al decennia doen. Een buitensportzaak heeft succesvol een reparatieloket in haar winkels geopend, deze extra service wordt gewaardeerd door de klanten. Al deze initiatieven leiden tot een gelukkiger Nederland dat binnen de draagkracht van mens en aarde leeft, besluit Paul Schenderling zijn verhaal.

Vragen 

Na de pauze kunnen vragen gesteld worden en daar wordt volop gebruik van gemaakt

•  Een vraag over de kosten voor herbewapening, beantwoordt Schenderling met de opmerking dat er veel nutteloze producten worden gemaakt, die aangeprezen worden als nodig. Belast deze producten en zet de opbrengst als publieke uitgaven in (bijv. voor het versterken van defensie). 
• Bij de vraag over de voedselindustrie, noemt de spreker het enorme aanbod van bewerkt voedsel. Een hersenscan heeft aangetoond dat eten van bewerkt voedsel verslavend werkt. Zijn advies: koop zoveel mogelijk onbewerkt voedsel. 
• Hoe spreek je consumenten aan? In Europa staan we er niet gelijk in! Een mooi voorbeeld komt uit Denemarken. De premier riep inwoners op om zich te laten vaccineren tegen Covid, als je het niet voor jezelf doet, bescherm dan een ander. Het resultaat was de hoogste vaccinatiegraad in Europa. \

De bezoekers complimenteren Paul Schenderling met zijn heldere verhaal, willen het verhaal graag delen met anderen en vragen om de presentatie. Paul zegt toe dat hij de presentatie zal toesturen en stimuleert om het vooral te delen met anderen. 

Tot slot 

Danny Smit bedankt Paul Schenderling voor zijn boeiende verhaal en overhandigt hem een presentje. De bezoekers reageren met applaus en instemming. Daarna krijgt de voorzitter van het Kenniscafé, Jolanda van den Berg, het woord en zij attendeert de bezoekers op het programma voor volgend seizoen. Zeer de moeite waard, want groei is ook kennis vergaren!

Foto's