Marktwerking in de zorg: wie wordt er beter van?

Verslag

Verkiezingsavond of niet, het Kenniscafé Emmen was met 180 bezoekers weer tot de laatste stoel bezet. Bestuursvoorzitter Paula Nelissen van de zorggroep Treant, waartoe onder meer de ziekenhuizen in Emmen, Hoogeveen en Stadskanaal behoren, was gevraagd voor een lezing over het prijskaartje van de zorg, maar zij wilde het onderwerp graag wat breder trekken. Nelissen, die zichzelf omschrijft als een ‘Venloos meedje’ en die zelf als verpleegkundige begonnen is, presenteerde met trots haar organisatie, een van de grotere zorggroepen in Nederland, met 6000 werknemers, twintig locaties in Drenthe en Zuidoost-Groningen en een “omzet” van 550 miljoen euro.

Zorg wordt onbetaalbaar 

De teneur van het betoog was overduidelijk: als wij zo doorgaan is de zorg in 2060 onbetaalbaar, want drie keer zo duur als nu. Er kan steeds meer en dus behandelen wij steeds meer. Vroeger overleden mensen aan één aandoening, tegenwoordig vaak pas aan meerdere aandoeningen tegelijk. “Voordat ik doodga, moet er heel wat aan de hand zijn”, zo vatte de spreker de situatie samen. 

“Marktwerking in de zorg is mislukt” 

Nu werkt één op de zes werknemers in de zorg. Als wij zo doorgaan, is die verhouding in 2040 1 : 4. Toen de marktwerking van de zorg in 2006 werd ingevoerd, was de verwachting dat door de concurrentie tussen zorgverzekeraars de kosten zouden dalen. Het tegendeel bleek waar. Aan het einde van de avond geeft de grote baas van Treant het onomwonden toe. De marktwerking in de zorg was een slecht idee en is mislukt. 

Zorg wordt digitaal 

Maar het zorgstelsel is niet in een handomdraai te veranderen. Nelissen schaart zich daarom achter de oplossing van staatssecretaris Conny Helder. Wij moeten meer zelf doen, als het kan thuis, en waar mogelijk digitaal. Zo denkt Treant bijvoorbeeld aan een chip onder het matras om het gewicht van de patiënt te meten. En waarom zou je voor een gesprek met de internist speciaal naar het ziekenhuis moeten komen en je zoon of dochter die je begeleidt er een vrije dag voor op laten nemen, als dat gesprek ook via de iPad gevoerd kan worden?

 “Wij moeten niet alles willen wat kan” 

Digitalisering is één van de oplossingen. Tegen de achtergrond dat wij 80% van de medische zorg in onze laatste twee levensjaren ‘consumeren’ is Advanced Care Planning een andere. Wij moeten vooruit denken: wat willen wij nog wel behandelen en wat niet meer. Artsen moeten daarover het gesprek met hun patiënten aangaan, maar dat zit nu nog niet in hun ‘DNA’. Ook de familie oefent vaak druk uit om uitzichtloze behandelingen voort te zetten, zo illustreert ook uit een bijdrage uit de zaal. 

Concentratie in de zorg is noodzakelijk 

Nelissen legt ook uit waarom de veel bekritiseerde concentratie van de zorg (denk aan de kinderhartchirurgie) absoluut noodzakelijk is. De halfwaardetijd van de medische kennis was in 1980 nog 30 jaar. Dat betekent dat van de kennis die een afstudeerde arts in 1980 had, na 30 jaar nog de helft toepasbaar was. Die halfwaardetijd bedraagt in 2023 nog maar vier jaar! Kennis veroudert steeds sneller; alleen een gespecialiseerd ziekenhuis of een gespecialiseerde afdeling kunnen dat bijhouden. 

Zuipen en roken Noordelingen zich gelukkig? 

Het verhaal van Nelissen klonk een beetje als een slechtnieuwsgesprek van een dokter, zo besefte ze zelf. En dan zijn de problemen in het Noorden met een krimpende, maar te dikke en te ongezonde bevolking nog erger dan elders. En het meest zorgwekkende: dat geldt ook voor de Drenten en Groningers onder de 25. Opmerkelijk lichtpuntje: hoewel er meer gedronken en gerookt wordt dan elders, is de psychische gezondheid nergens beter dan in Drenthe. Het motto van de Treantgroep is: ‘Zorg dichterbij. Vanuit ons hart’. Blijkens de vele vragen na de pauze gold dat ook voor deze lezing. Het thema raakte de doelgroep en de gestelde vragen kwamen vaak recht uit het hart.

Foto's