Kunstmatige Intelligentie

Verslag

“Is Breuvis een jongensnaam of een meisjesnaam?” Met die vraag begint volksfilosoof Bas Haring zijn lezing over Kunstmatige Intelligentie Hij had zich er vooraf via het Meertensinstituut van verzekerd dat die voornaam in Nederland niet voorkomt. De zaal is echter unaniem: het is een jongensnaam. Kunstmatige Intelligentie, Artificial Intelligence of kortweg AI vindt dat ook. Via onnavolgbare en supersnelle berekeningen komt de computer op basis van de invoer van duizenden Nederlandse voornamen in een milliseconde tot dezelfde conclusie.

Bas Haring is vooral bekend als filosoof, maar hij is opgeleid als informaticus en promoveerde al meer dan 25 jaar geleden op het onderwerp Kunstmatige Intelligentie. Hij is een ster onder de filosofen en presenteert zichzelf op zijn website  als de duidelijkste denker van Nederland. En niet zonder reden, want in 2016 won hij de Duidelijketaalprijs.

Voorprogramma over Chat GPT door Roel Grit

Net als de shows van grote popsterren heeft die van Haring ook een voorprogramma. Roel Grit, bestsellerauteur, homo universalis van het Kenniscafé en een van de leden van de organisatiecommissie van deze avond, legt Chat GPT uit voor leken. Chat GPT is slechts één voorbeeld van AI, zo benadrukt Grit, alvorens te laten zien hoe je erin komt en wat je er allemaal mee kunt. Grit heeft de betaalde versie van Chat GPT de opdracht gegeven om een schilderij te maken van Vincent van Gogh die op een computer naar een schilderij van hemzelf kijkt. De zaal verbaast zich over het verbluffende resultaat.

Zijn instructie Gebruik maken van Chat GPT wordt per mail onder de bezoekers van de avond verspreid.

Computers die heel snel en foutloos kunnen rekenen en lezen

Voor het  Kenniscafé bevestigt Haring zijn reputatie als duidelijke uitlegger.  De magie van AI brengt hij terug tot computers die ongelofelijk snel en foutloos kunnen rekenen en lezen. Chat GPT bijvoorbeeld kan een boekenkast van 1 km lang en twee meter hoog in één minuut lezen. En omdat alles tegenwoordig digitaal staat, hoeft Chat GPT niet op de fiets naar de bibliotheek, maar heeft dat programma in milliseconden toegang tot alle beschikbare informatie. En op basis van al die teksten en zinnen kan dit programma (net als de software in je telefoon) voorspellingen doen over het waarschijnlijke of mogelijke en vaak correcte vervolg van zinnen of teksten. 

“Schat, ik ben vanavond wat later …” -  “thuis”, vult de telefoon aan. “Maar begrijpt de computer ook wat thuis is?”, wil een vaste bezoeker weten. Een goede vraag! Haring denkt van niet. Met hoeveel informatie je de computer ook voedt, hij zal nooit begrijpen of voelen wat jij allemaal voelt als je de drempel overstapt.

Kunstmatige intelligentie is niet eng

De spreker wil niks weten van AI die de mensheid zou bedreigen. Zijn nieuwste boek heet niet voor niks  Kunstmatige intelligentie is niet eng. Het is geschreven voor nieuwsgierige mensen van 9 tot 99 jaar, dus voor de bezoekers van het Kenniscafé én hun kleinkinderen. Kunnen computers dan misschien straks ook een bewustzijn ontwikkelen? Dit is een discussie die de filosoof - opgeleid als informaticus - liever uit de weg gaat.  Hij houdt een stoel in de lucht. Dat een stoel poten heeft, werd lang ontkend: dieren hebben poten, stoelen niet. Zo gaat het in de toekomst misschien ook met het begrip bewustzijn. Net als een stoel nu poten heeft, heeft een computer straks een bewustzijn. “En als wij allemaal robots worden, wordt de samenleving daar minder van?”, vraagt hij provocerend.

Maar er is wel wetgeving nodig

Natuurlijk kan AI ook ontsporen, verkeerde en ongewenste resultaten opleveren of op een grootschalige manier verschrikkelijk misbruikt worden. Haring noemt het voorbeeld van een gevechtsdrone die zijn opdrachtgever doodde – gelukkig in een simulatie. De sollicitatiesoftware van Amazon die alleen mannelijke kandidaten selecteerde, hoewel gender als selectiecriterium vooraf was uitgesloten. De zaal denkt aan het toeslagenschandaal. Verkiezingen kunnen via nepinformatie en ‘deep fake’ worden gemanipuleerd. Maar Haring is optimistisch en vindt de ontwikkelingen vooral “tof”. En om AI in de hand te houden heb je gewoon wetgeving nodig. Haring noemt de Europese AI Act een prima aanzet daartoe.

En vervlakking ligt op de loer

Haring spreekt over de nieuwste technologie, maar gebruikt zelf geen enkel hulpmiddel. Zonder aantekeningen of een ondersteunende presentatie houdt hij de zaal in zijn ban. Naarmate de avond vordert laat hij zich gewillig meevoeren op een stormvloed van vragen. “Willen jullie zo verder?”, vraag hij nog even voor de zekerheid.

Als dank ontvangt de spreker een mooie fles champagne. Vooraf had Haring aangegeven dat hij alle vragen over dit onderwerp al wel zo’n beetje voorbij had zien komen, wat de organisatiecommissie op het idee bracht om de meest originele vraag te belonen met een kleine fles champagne. Enig jurylid Bas Haring vond de vraag of het gebruik van Chat GPT en andere vormen van AI niet zal leiden tot een vervlakking van de maatschappij de meest originele. Die kans is namelijk wel degelijk aanwezig, beaamde de ‘volksfilosoof’. Om er meteen relativerend aan toe te voegen dat wij elkaar in het dagelijkse leven ook allemaal napraten.

Foto's