Duurzaamheid

Verslag

Een bevlogen idealist is het, oprichter Tom Bosschaert (34) van het Rotterdamse bureau Except Integrated Sustainability. Dat begon al toen hij op jonge leeftijd van de Club van Rome hoorde, een groep Europese wetenschappers die in 1972 in het rapport Grenzen aan de groei waarschuwde voor  overbelasting van onze aardbol. Dat zal toch niet waar zijn, dacht Bosschaert, die besloot een van die individuen te worden die het verschil maken.
 

Op 19-jarige leeftijd richtte de Rotterdammer, die later onder meer industrieel design en architectuur studeerde, het bureau Except op. In zijn hoofd was toen al het idee gerijpt dat duurzaamheid geen geïsoleerd begrip is , maar een benadering die een probleem van alle kanten moet belichten. Waarbij niet alleen ecologen worden ingeschakeld, maar ook bouwkundigen, economen en sociologen.
In Merredin, een afgelegen plaats in de Australische woestijn, bracht hij dit principe met een team deskundigen in de praktijk. Het plaatsje worstelde met problemen als werkloosheid, wegtrekkende jongeren en zilt grondwater. De oplossing bleek simpel: spirulina. Bosschaert: “Die alg vangt het zout, dat het probleem is in het grondwater, op. Voor het kweken van de algen waren mensen nodig en dat vormde een oplossing voor het werkloosheidsprobleem. De algen die ze verkochten, leverde het dorp uiteindelijk zoveel geld op dat ze er een bibliotheek van konden bouwen.’’
Het project bleek ook een goede leerschool voor Bosschaert zelf. “Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat er voor het slagen van zo’n project nog meer disciplines nodig zijn, zoals communicatiespecialisten. Die zijn nodig om draagvlak te creëren bij bewoners en overheid.”

Terwijl hij van project naar project reisde, bleef Bosschaert broeden op een definitie van duurzaamheid. Bij bezoekers van het kenniscafé komen termen als ‘houdbaar, toekomstbestendig en verantwoord’ op. ’’Ik heb er ook geen pasklaar antwoord op. Het is een begrip waar we samen invulling aan moeten geven’’, meent de Rotterdammer.

Neem nu een eenvoudig colablikje. Als verpakking is het heel lang houdbaar en daarmee duurzaam in de klassieke zin van het woord. Maar hetzelfde blikje breekt akelig langzaam af in de natuur. “Wanneer je een bos volgooit met zulke blikjes, dan zal niemand dat duurzaam noemen.”
Een ander voorbeeld dat Bosschaert graag gebruikt is de spaarlamp. Die wordt als klassiek voorbeeld van duurzaamheid gezien, maar bevat wel kwik. Wanneer een spaarlamp niet op de juiste wijze – als chemisch afval – wordt verwerkt, kan die lamp per saldo wel eens milieuonvriendelijker zijn dan de vertrouwde gloeilamp.
 Complexe kost, aldus. Bosschaert en zijn medewerkers kwamen zelf – eenvoudig vertaald - met de definitie dat duurzaamheid  een ‘staat van een complex dynamische systemen’ is, met als doel maatschappelijke waarde te genereren. Except beoordeelt projecten dan ook niet aan de hand van criteria als maximaal rendement, maar op termen als zelfvoorzienendheid, veerkracht en rechtvaardigheid.

Met die aanpak voert Except vandaag de dag projecten over heel de wereld uit. Het team verzorgt trainingen over duurzaamheid en ontwikkelt concepten om met name steden en dorpen, gebouwen en bedrijven duurzamer te maken. Dit alles aan de hand van een paar richtlijnen, stelt Bosschaert. “Haal meerwaarde uit wat je al hebt, verbindt partijen, gebruik ecologie als een kernpunt en zet kleine stappen op korte termijn om je doelen op lange termijn te halen.”
Nog een voorbeeld dan: in hartje San Francisco ontwikkelde Except voor een oud busstation een immens dakpark, dat in 2015 klaar moet zijn. Het park heeft een zelfstandig ecosysteem dat regenwater zuivert en de uitlaatgassen opvangt die bussen eronder uitstoten.
En dichter bij huis, in de verouderde naoorlogse wijk Schiebroek-Zuid in Rotterdam, werkt Except sinds twee jaar met bewoners, de gemeente en de woningcorporatie aan de leefbaarheid in de wijk. Bijvoorbeeld door buurttuinen aan te leggen, waarvan de verbouwde groenten worden gebruikt in een buurtrestaurant.